Όσοι έχουν όχι-κοντή πολιτική μνήμη και –επιτρέψτε μου να πω- παρακολουθούν την Πολιτική πέρα από τα συνθήματα, αλλά ακόμη-ακόμη και όσοι στο Στρατό είχαν διοικητή με συγκεκριμένο όραμα και εμμονή στο σκοπό, καταλαβαίνουν τι εννοώ.
Ο Στρατηγός Γ. Χατζηθεοφάνους, του οποίου το βιβλίο παρουσιάσαμε στο κοινό των Βεροιέων, έχοντας μακρά ελληνική και διεθνή εμπειρία στο αντικείμενο, με αφετηρία τις θέσεις στις οποίες τον όρισε η πατρίδα ως αξιωματικό και παράλληλα τις σπουδές στις οποίες ο ίδιος επιδόθηκε ως άτομο, απέκτησε τη δυνατότητα να γνωρίσει, να «δουλέψει» το αντικείμενο, να σταθεί κριτικά πάνω σ’ αυτό και να αποφασίσει ότι αυτά που έμαθε, γνώρισε και χρησιμοποίησε, μπορούν να βελτιωθούν και τελικά να καταγράψει και προβάλλει τις δικές του προτάσεις πάνω στο θεμελειώδες και μεγαλειώδες ταυτόχρονα θέμα του θεσμικού πλαισίου της εθνικής στρατηγικής. Έτσι προέκυψε το πολύ καλό βιβλίο «Εθνική Στρατηγική: Πρόταση για ένα νέο θεσμικό πλαίσιο».
Όταν με το συγγραφέα συζητήσαμε το θέμα της παρουσίασης του βιβλίου του στη Βέροια, γκούγκλαρα στο Ίντερνετ τον όρο NATIONAL STRATEGY… 775 εκατομμύρια αποτελέσματα σε 0.40 δεύτερα. Αμφιβάλω αν υπάρχει άλλο λήμμα με τόσες καταχωρήσεις στον Ιστό. Εκεί λοιπόν, ξαναβρήκα πολλά χρόνια μετά τις σπουδές μου, και τον ορισμό της Εθνικής Στρατηγικής: Είναι η τέχνη και επιστήμη της ανάπτυξης και χρήσης των Διπλωματικών, Οικονομικών, Στρατιωτικών και Επικοινωνιακών (ΔΟΣΕ) παραγόντων ισχύος του Έθνους, σε ειρήνη και πόλεμο, για την εξασφάλιση των εθνικών του σκοπών.
Οι παράγοντες ισχύος βέβαια, έχουν ήδη επεκταθεί και εξειδικευθεί στην ολιστική προσέγγιση (comprehensive approach) του Κράτους και περιλαμβάνουν την εξάδα PMESII (Political, Military, Economic, Social, Infrastructure & Information) των διακριτών, συνεξεταζομένων και αλληλεπιδρώντων παραγόντων ισχύος. Οίκοθεν νοείται ότι η μείζον προσπάθεια του Κράτους επικεντρώνεται στην ενίσχυση αυτών των παραγόντων ισχύος του Έθνους και όχι στον αυτοευνουχισμό του.
Στη Βρετανία χρησιμοποιείται ο όρος Grand Strategy και στις ΗΠΑ ο National Security Strategy. O OHE, όπως και η ΕΕ χρησιμοποιούν τον όρο Action Plan. Όλα βέβαια κυριαρχούνται από τη φιλοσοφία της τρόικας: ΣΚΟΠΟΙ-ΤΡΟΠΟΙ-ΜΕΣA (ends, ways & means). Κάποιοι, περισσότερο μοντέρνοι, ορίζουν τη Στρατηγική σαν τη θεωρία της επιτυχίας και την αντίληψη ότι σκοπός της είναι η δημιουργία συγκριτικού πλεονεκτήματος, νέων δυνατοτήτων και ισχύος, με ταυτόχρονη αποδυνάμωση του αντιπάλου.
Είθισται η καταγραφή της Στρατηγικής, να γίνεται σε ειδικά αδιαβάθμητα έγγραφα, τα λεγόμενα white papers, με πρώτο γνωστό στη σύγχρονη εποχή, αυτό του Τσώρτσιλ του 1922, που αφορούσε το Παλαιστινιακό ζήτημα. Ως Έλληνες βέβαια, δεν πρέπει να διαλανθάνει της μνήμης μας ότι η πρώτη καταγραφή εθνικής στρατηγικής της ιστορίας, έγινε από το Θουκυδίδη, στον Επιτάφιο του Περικλέους. Στις μέρες μας, κάποια σχέση με το αντικείμενο, συναντά κανείς στις Λευκές Βίβλους που εκδόθηκαν επί Υπουργίας στο ΥΠΕΘΑ των Αρσένη και Τσοχατζόπουλου, αλλά αφορούσαν μόνο την άμυνα, χωρίς συσχετισμό με τους λοιπούς παράγοντες Εθνικής ισχύος.
Βεβαίως το ερώτημα «αν χρειαζόμαστε εθνική στρατηγική» είναι διεθνώς μεν ρητορικό, αλλά στη χώρα του Ελληνικού παράδοξου, είναι καίριο. Έτσι μας δείχνουν οι χαρακτηριστικές περιπτώσεις ΚΥΠΡΟΥ και ΙΜΙΩΝ, όταν, μικρά αλλά και μεγάλα μπορώ να πω ονόματα της πολιτικής μας, εφήρμοσαν τις ακατέργαστες προσωπικές τους αντιλήψεις, υπό το ψυχολογικό βάρος της στιγμής, αντί Εθνικής Στρατηγικής. Πάρα πολλές δε φορές, οι προσωπικές πολιτικές επιλογές, ακολουθούνται κατά πόδας και από τους διπλωματικούς, στρατιωτικούς, αστυνομικούς και άλλους κρατικούς λειτουργούς, ως μη όφειλαν, διότι αποστολή του τεχνοκράτη είναι η παρουσίαση της επιστημονικής του θέσεως και όχι της αρεστής στον «ηγεμόνα», διότι τότε εκπίπτει σε κλασσικό αυλοκόλακα.
Αναλύοντας τα αποτελέσματα της έρευνας στον Ιστό, διαπιστώνουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των αναρτήσεων προέρχεται από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, το ΗΒ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ισραήλ αλλά ακόμα και την Τουρκία, έστω λιγότερο. Αυτά λοιπόν, τα λιγότερο ή περισσότερο οργανωμένα ή απλώς φιλόδοξα κράτη, δημοσιοποιούν σχεδόν κάθε χρόνο, μιαν αδιαβάθμητη έκδοση της Εθνικής τους Στρατηγικής, η οποία είναι στην ουσία η σχεδίαση υλοποίησης των εξαγγελιών, ας πούμε των «προγραμματικών δηλώσεων» των κυβερνήσεών τους. Στην Αμερική, από το 1996 , με την Αναδιοργάνωση του εκεί Υπουργείου Αμύνης από τους Goldwater-Nichols, είναι υποχρεωτική η ετήσια έκδοση μιας NSS. Μέχρι τώρα έχουν εκδοθεί ή ανανεωθεί 16 διαφορετικές στρατηγικές.
Στην Τουρκία τα πράγματα είναι «Βαλκανιστί» διαφορετικά, γιατί εκεί εκφράζονται με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας τους και καθημερινές δηλώσεις της ηγεσίας τους. Οίον το ακροατήριον, τοιούτος και ο ομιλητής.
Η δημόσια αυτή καταγραφή λοιπόν, δημιουργεί:
· στους μεν κυβερνώντες την υποχρέωση να τηρήσουν το πρόγραμμά τους,
· στους δε πολίτες την τάση να ελέγχουν την υλοποίηση,
ενώ
· στη διεθνή κοινότητα δημιουργεί εντυπώσεις (δημόσια διπλωματία δηλαδή) περί της συνέπειας ή μη της κυβερνήσεως και της ισχύος της χώρας.
Η μη δημόσια καταγραφή στρατηγικής, επέφερε πολλά δεινά στη χώρα μας, όπως:
· Τη φαντασίωση της Ελληνοσερβικής συμμαχίας (έναντι τίνος;).
· Τον αλυτρωτισμό στα πλαίσια της ΕΕ (που αποτελεί αντίφαση), δίπλα στην ακόρεστη Τουρκία.
· Τη φαντασίωση του ορθόδοξου τόξου υπό τη μητέρα Ρωσία, η οποία έχει περάσει σοβαρή προπαγάνδα στο αντικείμενο.
· Τις ανορθολογικές πρακτικές όπως τη μη μόνιμη συμμετοχή του ΥΠΟΙΚ στο ΚΥΣΕΑ.
· Την επικράτηση της άποψης ότι όλες οι έξωθεν γνώσεις, εμπειρίες, τεχνικές κλπ πρέπει να προσαρμόζονται (ή μήπως να καθηλώνονται είναι η σωστή έκφραση;) στην ελληνική πραγματικότητα, με αποτέλεσμα την καθήλωση της κοινωνίας, την απεμπόληση της προόδου ακριβώς στο όνομα του προοδευτισμού και εν τέλει στο να υπολειπόμεθα κατά 40-50 χρόνια των εξελίξεων.
· Την ανυπαρξία εθνικής στρατηγικής για την έξοδο από την κρίση, το θέριεμα του «αντι-μνημονίου» και τόσα άλλα απίθανα.
Επίσης, αναδεικνύει πολλά ερωτήματα, όπως:
· Ποιά η στρατηγική μας για το σύνολο των Βαλκανικών χωρών;
· Ποιά η στρατηγική μας για τις Χώρες της Μέσης Ανατολής;
· Ποιά η στρατηγική μας για τις χώρες της Βορείου Αφρικής;
· Ποιά η στρατηγική μας για τον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, την ΕΕ, τον ΟΑΣΑ, το ΔΝΤ, τον ESM, τις λογής ΜΚΟ;
· Ποια η στρατηγική μας για το θέμα της ΑΟΖ και των Χωρικών Υδάτων;
· Ποιά είναι τέλος πάντων τα πάγια και διαρκή συμφέροντά μας; Ποιές οι ανάγκες μας στον επόμενο αιώνα; Ποιό το δημογραφικό μας μέλλον;
Δεν θεωρώ σκόπιμο να περιγράψω το τι θα διαβάσει κανείς στο βιβλίο που προανέφερα και να προκαταλάβω την αντίληψη του αναγνώστη ή να ερμηνεύσω το πνεύμα του συγγραφέα. Θα αφαιρούσα την κρυφή γοητεία της μελέτης του βιβλίου. Αυτό που μπορώ να πω όμως με κάθε βεβαιότητα, είναι ότι ο προαναφερθέν βιβλίο απηχεί την κοινή, αναντίρρητη, επαγγελματική λογική. Δυστυχώς για την κοινή λογική και την κατάσταση στην οποία ζούμε, και αυτό το βιβλίο αναγκάζεται να προσπαθήσει να προβάλλει το αυτονόητο, αυτό από το οποίο ακριβώς πάσχει η πολιτική μας ζωή.
Ως Έλληνας, τα τελευταία χρόνια έχω πελαγώσει. Δεν ακούω κανένα να μιλάει για Εθνικό όραμα. Γιατί υπάρχουμε ως ανεξάρτητο Έθνος; Τι κάνουμε πάνω στη Γή; Είμαστε απλά ΑΧΘΟΣ ΑΡΟΥΡΗΣ ή κάτι άλλο; Δυστυχώς για τη μακαριότητα και το μικρόκοσμό μας, ζούμε εποχή καταιγιστικών εξελίξεων. Μια παληά ρήση λέει ότι τα Έθνη που δεν σχεδιάζουν το μέλλον τους, είναι καταδικασμένα να αποτελούν μέρος του σχεδιασμού των άλλων.
Το προφανές ερώτημα που θα εγερθεί, είναι: «Και τι λες εσύ να σχεδιάσουμε;» Η απάντησή μου προέρχεται από προσωπική εμπειρία. Την άνοιξη του ’15 ήμουν στην Αγγλία. Στην πανεπιστημιούπολη του Σάρεϋ πέρασα δίπλα από ένα προχωρημένο γιαπί. Η κόρη μου είπε ότι εκεί θα ερευνούσαν εφαρμογές του 5G. Οχήματα χωρίς οδηγό, «έξυπνες» πόλεις, τεχνητή νοημοσύνη, καινούργιες χειρουργικές επεμβάσεις, ασφαλέστερη μετακίνηση, αισθητήρες, οχήματα-ρομπότ, πιο άμεση επικοινωνία.
Ας σκεφθούμε τι έχει ήδη γίνει στις στρατιωτικές εφαρμογές που κατά πολύ προηγούνται των πολιτικών. Οι ΗΠΑ έχουν πλεον αποσύρει τα Predators και επιχειρούν με Reapers. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός πως η κυβέρνηση του Τραμπ σχεδιάζει να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία δημόσιας υπηρεσίας για την παροχή 5G. Το 5G προορίζεται για πολύ μεγαλύτερα πράγματα από τα smartphones. Η βιομηχανία περιμένει πλήρη εφαρμογή του το 2020. Όλοι ξέρουμε πότε είναι το 2020, αλλά ακόμα συζητάμε για την ανάγκη ή όχι να μας δανείζουν λεφτά οι άλλοι με τους όρους τους ή με τους όρους μας.
Τις προάλλες, το Τουρκικό Ναυτικό έβγαλε στον αέρα Μη Επανδρωμένο Αεροσκάφος (κλάσεως του αποσυρθέντος ήδη Predator) που παραβίασε τον εθνικό μας εναέριο χώρο και ο Χουλουσί Ακάρ έβλεπε στη Σμύρνη, στην εικόνα που του μετέδιδε το drone, τα F16 που εμείς σηκώσαμε για να το «αναχαιτίσουμε»… Οι Τούρκοι δηλαδή είναι στη φάση των Predators τώρα, κι εμείς στη φάση της … «μυρωδιάς». Οι αδυσώπητοι αριθμοί των πολυσυζητημένων οικονομιών κλίμακος, ακόμη μια φορά μας βάζουν στο περιθώριο των εξελίξεων. Πάλι ουραγοί, ακόμα και σε σχέση με τους μπουνταλάδες. Άλλο το UAS και άλλο το F16. Τα καλύτερα μυαλά έξω κι εδώ εξυπναδίζουν και ανελίσσονται οι αυτοαξιολογούμενοι, οι κραυγάζοντες αγανακτισμένοι, οι χορευτές και οι τραγουδιστές των κομματικών πανηγυρισμών.
Από την άλλη, κάθε μέρα διαβάζουμε για τους Τούρκους, ότι ούτως ειπείν έχουν εξαπολύσει εναντίον μας «υβριδικό» πόλεμο κι εμείς καθόμαστε ανήμποροι. Ο χαρακτηρισμός είναι υπερβολικός και είναι πολύ κακή υπηρεσία του Τύπου αυτή, αφού προκαλεί δέος και σε κάποιους σοκ που δεν αρμόζει στην περίπτωση… εκτός βέβαια, αν τροφοδοτήθηκε από εγωκεντρικούς κρατικούς παράγοντες, οπότε τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Έστω όμως ότι οι Τούρκοι μπορούν να επιχειρήσουν υβριδικά… Εμείς δεν μπορούμε να αντιδράσουμε υβριδικά; Πόσο τέλος πάντων έχει παχύνει ο εγκέφαλός μας; Πόσο μας έχει καταλάβει η μακαριότητα της μοιρολατρείας; Έχουμε ανταλλάξει ρόλους με τους εξ ανατολών γείτονες; Γίναμε εμείς οι μπουνταλάδες; Ίσως… αφού καταναλώνουμε συνομωσιολογία και παράγουμε ηττοπάθεια.
Από άλλη άποψη βέβαια, κάπου έχουμε πάθει την «αδράνεια του οικείου» δηλαδή όταν κάτι συμβαίνει συχνά, το συνηθίζουμε και δεν μας πειράζει… μπορεί και να μας αρέσει. Έτσι εξήγησε ο Κίσσιντζερ την επιβολή των μουλάδων στην Περσική κοινή γνώμη, έτσι συνήθισαν πολλοί Έλληνες, ιδίως ακρίτες, την αθρόα εισροή παρανόμως εισερχομένων στην Ελληνική Επικράτεια.
Η προφανής παρότρυνσή μου για όσα προανέφερα λοιπόν, είναι:
· Πρέπει να συνέλθουμε, χθες. Να ξαναβάλουμε το εξυπνότερο μυαλό του κόσμου να αντιδράσει με πατέντες στις υβριδικές απειλές. Να σκεφτούμε υβριδικά και όχι απλοϊκά.
· Να καταγράφουμε στο πεδίο και να αναλύουμε τις τεχνικές και τις τακτικές του αντιπάλου. Αν όμως δεν είμαστε στο πεδίο, απλά δεν μπορούμε. Δεν είμαστε στο Αφριν για παράδειγμα.
· Να ξεθάψουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα.
· Να σχεδιάσουμε τεχνολογία, να καβαλήσουμε το 3ο κύμα του Τόφλερ.
· Να προσχωρήσουμε στην 7η Στρατιωτική Επανάσταση, την «επανάσταση των αυτόνομων συστημάτων», με μίξη μηχανών και υπολογιστών, με αυτόνομα οπλικά συστήματα, με σμήνη ρομποτικών όπλων σε πολλαπλούς τομείς και αυτό-οργανωμένα αμυντικά συστήματα, με αναλύσεις μαζικών δεδομένων (big data), με μηχανοποιημένη εκπαίδευση, με Artificial Intelligence, με εφαρμογή της επιστημονικής φαντασίας…
Για όλους τους παραπάνω λόγους, πρέπει να ξέρουμε τον επί της γης σκοπό μας και να τον επιδιώκουμε. Να έχουμε εφαρμόσιμη Εθνική Στρατηγική, η οποία να υλοποιείται συνεπώς και συνεχώς, ανεξάρτητα από τη δημοκρατική εναλλαγή των κυβερνήσεων. Τη μάχη του αυτονόητου ως Έθνος, δεν πρέπει να την χάσουμε και ούτε στιγμή να παραγνωρίσουμε ότι η ελευθερία είναι κόρη της ευφυΐας και εγγονή της ανδρείας. Μόνο μια κοινωνία ενημερωμένων πολιτών, έχει «θεριά ενήμερα» που λέει κι ο Αρκάς, έχει την ωριμότητα να επιλέγει τα καλύτερα, να μην έχει πλειοψηφία αδιόρθωτων κοψοχέρηδων, να χαράσσει εθνικά αυτόνομη πορεία και να βιώνει την πραγματική Δημοκρατία σε ασφαλές κοινωνικό περιβάλλον.
Αν λοιπόν είμαστε τόσο έξυπνοι όσο πιστεύουμε, πρέπει να το αποδείξουμε. Να ενημερωθούμε και να απαιτήσουμε από τους ταγούς σωστούς στόχους, σωστές αποφάσεις ΚΑΙ υλοποίησή τους.
Κων. Β. Κωνσταντάρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.