ΠΕΡΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΕΖΙΚΟΥ

 

Καλησπέρα σας! 

Σας αποστέλλουμε μια ενδιαφέρουσα συνομιλία με τον Υποστράτηγο ε.α. Μαυρόπουλο Παναγιώτη, σχετικά με την Ημερίδα Στρατιωτικής Ιστορίας στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού, που μπορείτε να παρακολουθήσετε κάνοντας κλικ εδώ!

Ακολουθεί κείμενο του Υπτγου ε.α. Μαυρόπουλου Παναγιώτη σχετικά:

ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Γιατί μια ημερίδα στρατιωτικής ιστορίας; Γιατί τώρα;

Η απόφαση περί της διεξαγωγής της σημερινής ημερίδας στρατιωτικής ιστορίας είναι μια φυσιολογική, αν και καθυστερημένη, αντίδραση του σώματος των Ελλήνων αξιωματικών στη διαχρονικά γενική διαπίστωση περί της έλλειψης ορθολογικής μελέτης, έρευνας και διδασκαλίας του αντικειμένου της στρατιωτικής ιστορίας στην πατρίδα μας, τόσο στο πλαίσιο των ΑΣΕΙ όσο και σε αυτό των ΑΕΙ.

Η στρατιωτική ιστορία είναι για πολλά χρόνια τώρα εκτός μόδας για διάφορους λόγους.  Χωρίς να αγνοούμε τις ιδεολογικές παραμέτρους μιας τέτοιας στάσης, φαίνεται ότι η μελέτη των μαχών και της στρατηγικής θεωρείται μια βαρετή προσέγγιση της ιστορίας με αδικαιολόγητη εμμονή σε λεπτομέρειες.  Είναι η εποχή που οι ιστορικοί γοητεύονται από τις οικονομικές και κοινωνικο-πολιτιστικές πτυχές της ιστορίας, με αποτέλεσμα να απουσιάζει σχεδόν παντελώς η μελέτη, η διδασκαλία και η έρευνα της στρατιωτικής ιστορίας.  Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι κατά καιρούς η στρατιωτική διάσταση της ιστορικής πραγματικότητας είναι σημαντική, ακόμη και καθοριστική˙ ότι πολλές φορές στρατιωτικές αποφάσεις και ενέργειες, οι οποίες, φυσικά, δεν διαχωρίζονται εντελώς από τις άλλες διαστάσεις της ιστορικής πραγματικότητας, ασκούν τη δική τους επιρροή στα γεγονότα μέχρι σημείου να διαμορφώνουν την πραγματικότητα.

Ανάλογη με την διδασκαλία είναι και η συγγραφή της στρατιωτικής ιστορίας όσον αφορά τις ένοπλες συγκρούσεις στις οποίες ενεπλάκει η χώρα μας.  Η έλλειψη αυτή έχει ως αποτέλεσμα την απουσία ερευνητικού έργου και κατά συνέπεια ακαδημαϊκών δημοσιεύσεων σχετικών με τις ένοπλες συγκρούσεις στις οποίες ενεπλάκη η πατρίδα μας από της ιδρύσεως του νεοελληνικού κράτους, της σχετικής επαναστάσεως συμπεριλαμβανομένης.  Για την αρχαιότητα και το Βυζάντιο, τα καλύτερα βιβλία στρατιωτικής ιστορίας είναι γραμμένα από ξένους και στο πλαίσιο των σχετικών ιδρυμάτων του εξωτερικού.

Η παρούσα κατάσταση

Η στρατιωτική ιστορία διδάσκεται μόνο στο πλαίσιο του προγράμματος των στρατιωτικών σχολών (ΑΣΕΙ) και κατά περίπτωση διαλέξεις στα στρατιωτικά σχολεία επαγγελματικής εξέλιξης των αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων.  Η διδασκαλία αυτή αφορά στη διδασκαλία πρωταρχικά των μαχών.

Από την άλλη πλευρά, το πεδίο της στρατιωτικής ιστορίας απουσιάζει πλήρως από το πρόγραμμα εκπαιδεύσεως των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων της χώρας μας.

Προϋπόθεση της σωστής διδασκαλίας της στρατιωτικής ιστορίας είναι η επιστημονική έρευνα των γεγονότων.  Η έρευνα όμως μπορεί να αναπτυχθεί μόνο σε κατάλληλο ακαδημαϊκό περιβάλλον˙ αυτό είναι το κατάλληλο πλαίσιο.  Αυτό το περιβάλλον υπάρχει σε ακαδημαϊκά ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή σχετικά θεσμικά ιδρύματα.  Για διάφορους λόγους το περιβάλλον αυτό δεν υπάρχει στα ΑΣΕΙ.  Η έρευνα απλώς απουσιάζει, η διδασκαλία είναι γυμνασιακού τύπου.  Η μόνη προοπτική είναι μια δονκιχωτική προσπάθεια από κάποιους ονειροπόλους ιστορικούς.

Των ΑΣΕΙ αποκλειομένων, η προσπάθεια περιορίζεται στο πλαίσιο των ΑΕΙ.  Το περιβάλλον είναι κατάλληλο: υπάρχει τεχνογνωσία, υπόβαθρο (βιβλιοθήκες, διασύνδεση) για τη διεξαγωγή της απαιτούμενης έρευνας, εκδοτική προσπάθεια, διεθνής συνεργασία, όσμωση και διατμηματική αλληλεπίδραση.

Το παράδειγμα των στρατηγικών σπουδών

Το παράδειγμα είναι η ανάπτυξη των στρατηγικών σπουδών που ξεκίνησε από ένα μάθημα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και τώρα έχει επεκταθεί στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και υποστηρίζεται από μεταπτυχιακά και ιδρύματα όπως το ΙΔΙΣ.

Το κοινό της στρατιωτικής ιστορίας

Το κοινό της στρατιωτικής ιστορίας σήμερα εμπίπτει γενικά σε τρεις βασικές ομάδες.  Η πρώτη είναι το ευρύ κοινό, οι αναγνώστες του γενικού πληθυσμού που ενδιαφέρονται για τη στρατιωτική ιστορία ως ψυχαγωγική ανάγνωση.  Αυτό ήταν πάντοτε μια μεγάλη και συνεπώς οικονομικά σημαντική ομάδα.

Δεύτερη ομάδα είναι οι ακαδημαϊκοί.  Σ’ αυτή την κατηγορία, το κοινό και αυτοί που γράφουν στρατιωτική ιστορία είναι συχνά οι ίδιοι άνθρωποι.

Η τρίτη ομάδα είναι οι επαγγελματίες στρατιωτικοί για την οποία η γνώση της στρατιωτικής ιστορίας είναι, τουλάχιστον θεωρητικά, προσόν για τις απαιτήσεις του επαγγέλματός τους.

Η αξία της μελέτης της στρατιωτικής ιστορίας για την επαγγελματική εκπαίδευση των επαγγελματιών στρατιωτικών δεν θα μπορούσε να υπογραμμιστεί περισσότερο από η ακόλουθη αναφορά.  Περί το 1800, ο Βρετανός Στρατηγός James Wolfe παραδέχθηκε ότι ο ελιγμός του ελαφρού πεζικού του οποίου ηγείτο, είχε τη βάση του στην περιγραφή μιας μάχης του Ξενοφώντος με τους Κούρδους το 401 π.Χ.  Και βέβαια δεν θα πρέπει να ξεχνάμε το πολλάκις επικαλούμενο απόφθεγμα του Όττο φον Μπίσμαρκ: Μόνο οι ηλίθιοι μαθαίνουν από τα λάθη τους˙ εγώ προτιμώ να μαθαίνω από τα λάθη των άλλων.

Το κέρδος από την αναβάθμιση των σπουδών στρατιωτικής ιστορίας

Η ενασχόληση Ελλήνων ερευνητών, στρατιωτικών και μη, με τα θέματα αυτά θα είχε ως αποτέλεσμα την ανάδειξη της πολεμικής δράσης σε στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο, τον εντοπισμό και την ανάδειξη των λαθών όσον αφορά τη σχεδίαση και τη διεξαγωγή της και την ανάδειξη αξιόλογων προσωπικοτήτων οι οποίες προς το παρόν αγνοούνται λόγω της έλλειψης ερευνητικού ενδιαφέροντος.

Ποιος ήταν ο σκοπός της ημερίδας

Η ημερίδα ήταν ειδικού σκοπού.  Ο σκοπός της ήταν:

• η ανάδειξη της σημασίας της στρατιωτικής ιστορίας ως απαραίτητου συστατικού της μελέτης και της έρευνας του ευρύτερου αντικειμένου της ιστορίας,

• η επισήμανση της έλλειψης σχολών διδασκαλίας και έρευνας στον τομέα της (ελληνικής) στρατιωτικής ιστορίας στα ΑΕΙ/ΑΣΕΙ

• η ανάδειξη της αναγκαιότητος της μελέτης της στρατιωτικής ιστορίας στον ελλαδικό χώρο και της συνακόλουθης ίδρυσης σχετικού τμήματος σε κάποια από τις σχολές ιστορίας των ΑΕΙ και ιδιαιτέρως στα ΑΣΕΙ

Για την υλοποίησή της προσκλήθηκαν ως εισηγητές καθηγητές από 3 από τα 7 τμήματα ιστορίας των ΑΕΙ, όπως επίσης εκπρόσωποι από την ΣΣΕ την ΣΝΔ και τη ΔΙΣ.  Προσκλήθηκαν επίσης καθηγητές στρατηγικής από το Πάντειο και το ΠΑΠΕΙ.  Τα κριτήρια για την επιλογή των καθηγητών ήταν: το επιστημονικό τους κύρος, η εκπροσώπηση όσο το δυνατών περισσοτέρων ΑΕΙ, η συναντίληψη επί του θέματος και η θετική αντίληψη του θεσμού των Ενόπλων Δυνάμεων.

Οι εισηγητές ήταν όλοι διακεκριμένοι επιστήμονες της ιστορικής επιστήμης, προερχόμενοι από διάφορα πανεπιστήμια της χώρας.  Οι εισηγήσεις των περισσοτέρων αφορούσαν την ανάγκη διδασκαλίας της στρατιωτικής ιστορίας στη χώρα μας και τις προοπτικές της.  Δύο εισηγήσεις ήταν αφιερωμένες στην επανάσταση του 1821 με αντικείμενα την στρατηγική και την ηγεσία, ενδεικτικές για το τι εννοούμε στρατιωτική ιστορία.

Σε πρακτικό επίπεδο η προσδοκία των οργανωτών ήταν ότι η ημερίδα θα αποτελούσε μια ευκαιρία αναθεώρησης της στάσης των ιστορικών μας έναντι του αντικειμένου της στρατιωτικής ιστορίας, ότι κάποιος από τους εισηγητές θα επείθετο να αναλάβει την πρωτοβουλία διδασκαλίας ενός μαθήματος στρατιωτικής ιστορίας στο τμήμα του.  Αυτό θα αποτελούσε ένα πρώτο βήμα για την σταδιακή αναβάθμιση των σπουδών της στρατιωτικής ιστορίας.

Τα αποτελέσματα της ημερίδας

Το αποτέλεσμα της ημερίδας είναι η προσγείωση στην ελληνική ακαδημαϊκή πραγματικότητα.  Οι εισηγητές ήταν όλοι αρνητικοί με την επίκληση δύο ισχυρών επιχειρημάτων:

• Το αντικείμενο της στρατιωτικής ιστορίας αντιμετωπίζεται από το ακαδημαϊκό περιβάλλον ιδεολογικά με εχθρότητα.  Το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των ελληνικών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, πλην όμως φαίνεται ότι η αντίδραση στη χώρα μας είναι μεγαλύτερη.

• Η μηδενική πιθανότητα επαγγελματικής αποκατάστασης για τους αποφοίτους των ιστορικών τμημάτων με μια τέτοια εξειδίκευση.

Από την άλλη πλευρά η ημερίδα βοήθησε στην οριοθέτηση των προσδοκιών για το μέλλον της στρατιωτικής ιστορίας στην Ελλάδα:

• Η ίδρυση μεταπτυχιακού προγράμματος στρατιωτικής ιστορίας στην ΣΣΕ σε συνεργασία με κάποιο από τα ΑΕΙ είναι πιθανή, με βάση την εμπειρία από την ίδρυση και λειτουργία δύο μεταπτυχιακών προγραμμάτων της ΣΣΕ σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Κρήτης.

• Η διδασκαλία ενός μαθήματος στρατιωτικής ιστορίας σε κάποιο από τα τμήματα ιστορίας των ΑΕΙ, αν και έχει ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας, είναι το μέγιστο που μπορεί να επιδιωχθεί.

Η εκτίμηση είναι ότι οι πιθανότητες συνεργασίας είναι μεγαλύτερες με το Δημοκρίτειο και το Ιόνιο.  Τα άλλα ιστορικά τμήματα έχουν μάλλον μηδενικές πιθανότητες επιτυχίας.

Το μέλλον της ενασχόλησης με τη στρατιωτική ιστορία

Οι οργανωτές ελπίζουν ότι η προσπάθεια οργάνωσης της ημερίδας δεν είναι θνησιγενής αλλά θα συνεχιστεί με την οργάνωση ενός ετησίου συνεδρίου στρατιωτικής ιστορίας με θεματολογία τις ένοπλες συγκρούσεις στις οποίες ενεπλάκη η χώρα μας και το οποίο θα καταφέρει να συντονίσει τις πνευματικές δυνάμεις όλων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μας.  Και δεν θα μπορούσα να φανταστώ καλύτερη ευκαιρία έναρξης ενός τέτοιου εγχειρήματος από τα 100 χρόνια από τη μεγαλύτερη τραγωδία της ιστορίας μας ως έθνους˙ ή η επερχόμενη επέτειος των 50 ετών από τον ηθελημένα «ξεχασμένο πόλεμο» της ήττας μας στην Κύπρο το 1974.

Το πρόβλημα είναι ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες είτε είναι περιορισμένες είτε, για διάφορους λόγους, δεν ευοδώνονται.  Οι οργανωτές της ημερίδας ενεργούν ανιδιοτελώς ως άτομα και κατά συνέπεια δεν υπάρχουν αντικειμενικά οι προϋποθέσεις επιτυχίας ενός τόσο σημαντικού και απαιτητικού έργου.  Η επιτυχία του εγχειρήματος προϋποθέτει τη φιλοξενία μιας τέτοιας πρωτοβουλίας υπό τη στέγη ενός ακαδημαϊκού ιδρύματος, γεγονός που θα της προσέδιδε κύρος και κατά συνέπεια θα αντιμετωπιζόταν από όλους με τη δέουσα σοβαρότητα.

Με Σεβασμό!

Γραμματεία Π.Σ.Α.Π.