Ο εναέριος χώρος του Αιγαίου και οι τουρκικές προκλήσεις και επιδιώξεις

Γράφει : Ο Γιωργος Γκορέζης*

e-mail   : ggorezis@yahoo.gr

web      : ggore.wordpress.com

Γενικά

Στα θέµατα που προβάλλει η Τουρκία σαν διαφορές µε την Ελλάδα είναι ο εναέριος χώρος του Αιγαίου. Συγκεκριµένα η Τουρκία αµφισβητεί το εύρος του εθνικού µας εναερίου χώρου των 10 νµ. και την υποχρέωση των στρατιωτικών της αεροσκαφών να υποβάλλουν σχέδια πτήσης, όταν πετούν πάνω από τα διεθνή ύδατα. Στη συνέχεια θα αποδειχθεί το δίκαιο των Ελληνικών θέσεων επί του θέµατος.

Ισχύουσες Διεθνείς Διατάξεις για τα FIRs. Διατάξεις ICAO

Οι διατάξεις που αναφέρονται στα θέµατα εναερίου χώρου περιέχονται στη Σύµβαση του Διεθνούς Οργανισµού Πολιτικής Αεροπορίας INTERNATIONAL CIVIL AVIATION ORGANIZATION (ICAO) που υπογράφηκε την 7 Δεκ. 1944 στο Σικάγο και αριθµεί σήµερα 160 κράτη - µέλη.

Μερικές από τις διατάξεις της Σύµβασης έχουν ως εξής:

* Η Σύµβαση έχει εφαρµογή στα κρατικά αεροσκάφη, στα οποία υπάγονται και τα στρατιωτικά. Κανένα κρατικό αεροσκάφος δεν θα ίπταται πάνω από την επικράτεια ούτε θα προσγειούται χωρίς τη σύµφωνη γνώµη του Κράτους. (ΑΡΘΡΟ 3)

* Επικράτεια είναι το έδαφος και τα γειτνιάζοντα χωρικά ύδατα που υπάγονται στην κυριαρχία του κράτους (ΑΡθΡΟ 2).

* Τα συµβαλλόµενα κράτη θα εξασφαλίζουν ότι κάθε αεροσκάφος που ίπταται πάνω από την επικράτειά τους και κάθε αεροσκάφος της εθνικότητάς τους θα συµµορφούται µε τους κανόνες που ισχύουν εκεί. (ΑΡΘΡΟ 12).

* Τα συµβαλλόµενα κράτη αναλαµβάνουν να παρέχουν βοήθεια στα αεροσκάφη που κινδυνεύουν µε βάση τις κατά τόπο υπηρεσίες Ερεύνης/Διάσωσης, που έχουν καθορισµένες περιοχές ευθύνης. (ΑΡΘΡΟ 25).

Το παράρτηµα "Ρ" (πρακτική Αεροναυτιλίας) αναφέρει:
* Αναγνωρίζεται ότι ο εναέριος χώρος, καθώς και πολλές ευκολίες και υπηρεσίες, πρέπει να χρησιµοποιούνται από κοινού µεταξύ της πολιτικής και στρατιωτικής Αεροπορίας.

* Οι χώρες όταν εκδίδουν κανονισµούς για στρατιωτικά αεροσκάφη θα έχουν Due Regard (υπ' όψη) την ασφάλεια ναυτιλίας των πολιτικών αεροσκαφών.

* Τα κράτη όταν εκπονούν κανονισµούς για τα στρατιωτικά αεροσκάφη πάνω από ανοικτές θάλασσες, θα τους συντονίζουν µε τα κράτη που είναι αρµόδια για την παροχή Εναέριας Κυκλοφορίας στην υπ' όψη περιοχή.

Ο οργανισµός έχει δηµιουργήσει ανά την υφήλιο επτά περιοχικά Γραφεία, η δε Ελλάδα υπάγεται στο περιοχικό γραφείο Ευρώπης (Παρίσι). Το Γραφείο αυτό έχει εκπονήσει το αντίστοιχο σχέδιο στο οποίο περιλαµβάνονται οι περιοχές πληροφοριών πτήσεων (FIR), οι επικοινωνίες, οι αεροδιάδροµοι κ.λ.π. Στο σχέδιο έρευνας και διάσωσης περιλαµβάνονται χάρτες µε τις περιοχές που ανήκουν σε κάθε κράτος, όπως η περιοχή του FIR Αθηνών, αρμοδιότητος της Ελλάδας, που καλύπτει σχεδόν ολόκληρο το Αιγαίο.

Διατάξεις ΝΑΤΟ

Οι κανονισµοί εναερίου κυκλοφορίας του ΝΑΤΟ είναι απόλυτα εναρµονισµένοι µε τις διατάξεις του ICAO. Οι σχετικοί κανονισµοί ΝΑΤΟ είναι οι εξής:

Document 01. Στη παράγρ. 9 αναγράφεται: "Γενικά όλη η κυκλοφορία στη περιοχή του ΝΑΤΟ συµµορφώνεται µε τους Κανόνες Αέρος, σύµφωνα µε τις διατάξεις του παραρτήµατος 2 της σύμβασης ICAO”.

Document 149. Περιλαµβάνει τις διαδικασίες συντονισµού των ασκήσεων ΝΑΤΟ, που συµπίπτουν απόλυτα µε το παράρτηµα 15 της σύµβασης ICAO.

MC - 88, για την περίοδο έντασης ή πολέµου. Με αυτό αναγνωρίζεται η ευθύνη της Ελλάδας στο FIR Αθηνών και για την περίοδο έντασης - πολέµου και γι' αυτό η Τουρκία έντονα το αντιµάχεται.

Εγχειρίδιο ATR -10 (c). Περιέχει τις περιοχές Έρευνας - Διάσωσης από πλευράς ΝΑΤΟ, που είναι οι ίδιες µε τις περιοχές του ICAO.

Διατάξεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισµού (ΙΜΟ)

Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισµός (ΙΜΟ) για θέµατα έρευνας και διάσωσης των πλοίων έχει εκπονήσει την διεθνή σύµβαση για έρευνα και διάσωση (σύµβαση Αµβούργου 1979) η οποία προβλέπει µεταξύ των άλλων ότι οι περιοχές έρευνας και διάσωσης θα καθιερώνονται µετά από συµφωνία των συµβεβληµένων κρατών. Για την Ελλάδα η περιοχή έρευνας και διάσωσης είναι εκείνη που µας έχει αναγνωρισθεί από το ICAO και την σύµβαση SOLAS (Save of life at sea). Η Τουρκία αντέδρασε και διεκδικεί να συμμετέχει στην έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο.

Διεθνής Πρακτική

Η διεθνής πρακτική ακολουθεί γενικά τις διατάξεις και τις συστάσεις του ICAO. Αναλυτικότερα:

ΗΠΑ. Είναι υποχρεωτική η υποβολή σχεδίου πτήσεως από τα αεροσκάφη που προσεγγίζουν τις περιοχές ADIZ (Air Defense Identification Zones), περικλείουν δε οι περιοχές αυτές τις ΗΠΑ, την Αλάσκα και τα νησιά σε απόσταση µέχρι 450 νµ από τις ακτές. Τα αεροσκάφη του στόλου όταν επιχειρούν στο FIR Αθηνών µας δίδουν στοιχεία πτήσεως, όπως περιοχή πτήσεων, χρόνος, ύψη.

Γαλλία . Ακολουθεί την ίδια ως άνω τακτική

Μεγάλη Βρεταννία. Ακολουθεί αυστηρά τις διατάξεις του ICAO για τα στρατιωτικά της αεροσκάφη.

Τουρκία. Ακολουθεί αλλοπρόσαλλη πολιτική. Μέχρι το 1980 υπέβαλλε κανονικά σχέδια πτήσεως στο FIR Αθηνών και έκτοτε σταµάτησε. Οι ίδιοι απαιτούν σχέδια πτήσεως από τα αεροσκάφη που εισέρχονται στα FIR Άγκυρας- Κων/πόλεως.

Ιταλία. Υποβάλλει κανονικά σχέδια πτήσεως στις Ελλην. Αρχές.

ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ έχει από καιρού αποφασίσει: Την εγκατάσταση αξκών συνδέσµων στο Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας. Την γνωστοποίηση στο FIR Αθηνών του αριθµού και τύπου αεροσκάφους, του χρόνου άνωθεν στόχου και του κώδικα ηλεκτρονικής αναγνώρισης. Την εγκατάσταση στην περιοχή της άσκησης πλοίου ελέγχου για ενηµέρωση των ελληνικών αρχών επί των αλλαγών πτήσεως.

Ελλάδα. Πάνω στην σύµβαση του ICAO η ελληνική θέση είναι οτι πράγµατι η σύµβαση στο σύνολό της εξαιρεί τα στρατιωτικά αεροσκάφη και αυτό συµβαίνει κυρίως για να εξασφαλίσει την κυριαρχία των κρατών, που θα κινδύνευαν εάν τα στρατιωτικά αεροσκάφη έκαναν χρήση των διευκολύνσεων που παρέχονται στα πολιτικά αεροσκάφη (φαντασθείτε για παράδειγµα η Τουρκία να µας ζητήσει την προσγείωση 40 µαχητικών αεροσκαφών στη Σούδα).Ο ICAO µε δύο επιστολές του προέδρου του Συµβουλίου κοινοποιεί την απόφαση του Α26-8, αναγνωρίζοντας ότι η Διεθνής πρακτική ακολουθεί την υποχρέωση υποβολής σχεδίων πτήσων από στρ/κά αεροσκάφη.

Μετά απ' αυτό το ΓΕΕΘΑ ειδοποίησε τις αρχές του ΝΑΤΟ ότι από το πρωί της 2lης Φεβρουαρίου 1964 η περιοχή ευθύνης του Έλληνα Διοικητή Αεραµύνης (Early Warning Area 41) µετατοπίζεται για να συµπίπτει ανατολικά µε το FIR Αθηνών.

Από τότε και μέχρι σήμερα οι Τούρκοι επιδιώκουν: Σε πρώτη φάση να αποδυναµώσουν το FIR Αθηνών. Σε δεύτερη φάση να διχοτοµήσουν τον εναέριο χώρο του Αιγαίου. Σε τρίτη φάση να διχοτοµήσουν και αυτόν τον θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου, ώστε να αποκόψουν τα ανατολικά µας νησιά.

Επιπτώσεις από ενδεχόμενη επιτυχία των τουρκικών επιδιώξεων

* Θα µειωθεί το βάθος αµύνης της χώρας µας. Σε περίπτωση εχθρικής επιθέσεως ο χρόνος αντιδράσεως της Ελληνικής Αεροπορίας θα µειωθεί από 14-19' που είναι σήµερα σε 5-10', οπότε όχι µόνο δεν θα έχουµε την πιθανότητα να κερδίσουµε την αεροπορική µάχη, αλλά ακόµα και να επιβιώσουµε για την διεξαγωγή της.

* Περιορίζεται σηµαντικά ο ζωτικός χώρος δράσεως της αεροπορίας µας. Μέρος του Εθνικού µας εναερίου χώρου θα τεθεί υπό τουρκικό έλεγχο. Θα µειωθεί δραστικά η στρατηγική Αξία του Ελληνικού χώρου, γιατί το Αιγαίο, σαν ενιαίος χώρος µε το σύµπλεγµα των νησιών, αποτελεί την φυσική συνέχεια της αµύνης των στενών.

*Τέλος θα επηρεασθεί δυσµενώς το ηθικό των κατοίκων των ανατολικών νησιών µας και γενικώς του Ελληνικού λαού, που έχει γαλουχηθεί µε την πίστη ότι το Αιγαίο και τα νησιά του αποτελούν το ζωτικό χώρο της φυλής µας.

Γι’ αυτό σταθερή επιδίωξη μας είναι η προµήθεια και διατήρηση ενός άρτιου σύγχρονου συστήµατος εναέριας κυκλοφορίας, και η διατήρηση της αεροπορικής υπεροχής έναντι των Τούρκων.

~~~

            Απόσπασμα από το έργο που αναρτήθηκε στο Web:

 ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΚΟΡΕΖΗΣ-ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ 

*Ο Γιώργος Γκορέζης είναι υποστράτηγος ε.α., συγγραφέας, απόφοιτος της Σχολής Διοικήσεως και Επιτελών Αμερικής.Διετέλεσε Διευθυντής πληροφοριών στην Νότια Πτέρυγα του ΝΑΤΟ (AFSOUTH).