Απασχόληση συνταξιούχων (του Γιάννη Αντωνιάδη)

Απασχόληση συνταξιούχων (πριν την ισχύ του ν.4387/2016)

Η απασχόληση των συνταξιούχων ρυθμίζεται καταρχήν από το άρθρο 63 του Ν. 2676/1999, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 16 του Ν. 3863/2010, το άρθρο 10 του Ν. 3865/2010 και το άρθρο 4 του Ν. 4151/2013. Αναφορικά με την απασχόληση των συνταξιούχων, ισχύουν τα εξής:

1. Συνταξιούχοι γήρατος φορέων κύριας ασφάλισης που αναλαμβάνουν μισθωτή εργασία:

α) Συνταξιούχοι έως 55 ετών (47 ετών για τους Στρατιωτικούς) :
Για τους συνταξιούχους γήρατος φορέων κύριας ασφάλισης οι οποίοι απασχολούνται ως μισθωτοί (με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας) αναστέλλεται η καταβολή της κύριας και της επικουρικής σύνταξής τους, μέχρις ότου συμπληρώσουν το 55ο έτος της ηλικίας τους.

β) Συνταξιούχοι άνω των 55 ετών (47 ετών για τους Στρατιωτικούς):
Μετά τη συμπλήρωση του ανωτέρω ηλικιακού ορίου, οι συνταξιούχοι (άνω των 55 ετών) ως προς την κύρια σύνταξή τους : λαμβάνουν μόνο το μεικτό ποσό της σύνταξης αυτής, το οποίο αντιστοιχεί σε 30 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη. Το υπόλοιπο της κύριας σύνταξης τους καταβάλλεται μειωμένο κατά 70%. Η επικουρική σύνταξη καταβάλλεται χωρίς περικοπή.

Παρατηρήσεις:
Ο ανωτέρω περιορισμός των 30 ημερομισθίων προσαυξάνεται κατά 6 ημερομίσθια για κάθε ανήλικο παιδί ή παιδί που σπουδάζει σε ανώτερες ή ανώτατες σπουδές καθώς και για κάθε ανίκανο για βιοποριστική εργασία τέκνο.
Σε περίπτωση συρροής συντάξεων, η μείωση γίνεται στο ποσό της μεγαλύτερης κύριας σύνταξης και εφόσον αυτό δεν επαρκεί, το υπόλοιπο ποσό περικόπτεται από την αμέσως επόμενη ή επόμενες σε ύψος κύριες συντάξεις.
Στις περιπτώσεις δικαιούχων κατώτατων ορίων κύριας σύνταξης, η σύνταξη περιορίζεται στο οργανικό ποσό για όσο διάστημα διαρκεί η εργασία, και εφόσον αυτή υπερβαίνει το 30πλασιο των ημερομισθίων του ανειδίκευτου εργάτη, τότε περικόπτεται αναλόγως.
Η καταβολή των εισφορών των συνταξιούχων στα ταμεία ασφάλισης, λόγω της απασχόλησής τους,
γίνεται κανονικά, με τους απασχολούμενους να καταβάλουν πλήρως τις προβλεπόμενες ασφαλιστικές εισφορές, όπως επίσης και οι εργοδότες αυτών.

2. Συνταξιούχοι γήρατος φορέων κύριας ασφάλισης που αυτοαπασχολούνται:

Στην περίπτωση αυτή υπάγονται συνταξιούχοι οι οποίοι ασκούν παράλληλα με τη σύνταξή τους
δραστηριότητα που υπάγεται στην ασφάλιση είτε του Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών (ΟΑΕΕ) είτε του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (ΕΤΑΑ). Για αυτούς ισχύουν τα εξής :

α) Συνταξιούχοι έως 55 ετών(47 ετών για τους Στρατιωτικούς) :
Αναστέλλεται η κύρια και η επικουρική σύνταξη και ο απασχολούμενος συνταξιούχος οφείλει να καταβάλει κανονικά τις εισφορές στα ταμεία ασφάλισης.

β) Συνταξιούχοι 55 ετών και άνω(47 ετών για τους Στρατιωτικούς) :
Περικόπτεται από την σύνταξής τους (ή τις συντάξεις τους ) το ποσό που υπερβαίνει τα εξήντα (60) ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, όπως αυτά διαμορφώνονται και ισχύουν την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους. Η επικουρική σύνταξη δεν συνυπολογίζεται για τον ανωτέρω περιορισμό και καταβάλλεται κανονικά. Για κάθε ανήλικο παιδί ή παιδί που σπουδάζει σε ανώτερες ή ανώτατες σπουδές καθώς και για κάθε ανίκανο για βιοποριστική εργασία τέκνο τα ανωτέρω ημερομίσθια προσαυξάνονται κατά έξι.
Αναφορικά με τις ασφαλιστικές εισφορές, οι απασχολούμενοι αυτής της κατηγορίας, καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές προσαυξημένος κατά 50%. Από την προσαύξηση αυτή απαλλάσσονται οι συνταξιούχοι που λόγω της απασχόλησής τους υπάγονταν σε περισσότερους του ενός φορείς κοινωνικής ασφάλισης, ή το Δημόσιο και οι οποίοι μετά τη συνταξιοδότησή τους, συνεχίζουν την ασφάλισή τους στον οικείο φορέα.

3. Συνταξιούχοι αναπηρίας φορέων κύριας ασφάλισης που αναλαμβάνουν εργασία ή αυτοαπασχολούνται:
 
Οι συνταξιούχοι της κατηγορίας αυτής υφίστανται διακοπή της συνταξιοδότησής τους,
εφόσον από την εργασίας τους αποκερδαίνουν περισσότερα από έναν υγιή εργαζόμενο.

4. Ο χρόνος ασφάλισης των συνταξιούχων απασχολούμενων: 

Ο συνταξιούχος που αναλαμβάνει εργασία ή αυτοαπασχολείται μπορεί να χρησιμοποιήσει το χρόνο ασφάλισης κατά το διάστημα της αναστολής, ή περικοπής της σύνταξης, ή της καταβολής προσαυξημένων ή μη ασφαλιστικών εισφορών, για την προσαύξηση της σύνταξης από τον φορέα που συνταξιοδοτείται, ή για τη θεμελίωση νέου συνταξιοδοτικού δικαιώματος από άλλο φορέα, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις περί διπλοσυνταξιούχων.
Σε περίπτωση αξιοποίησης του χρόνου στον φορέα από τον οποίο συνταξιοδοτείται, ο υπολογισμός για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης γίνεται με ποσοστό 1,714% επί των συντάξιμων αποδοχών, οι οποίες δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερες του 25πλάσιου του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, ή επί των ασφαλιστικών κατηγοριών, για κάθε έτος συντάξιμης υπηρεσίας ή 300 ημέρες εργασίας.

5. Διαδικασία:

Οι συνταξιούχοι των παραγράφων 1, 2 και 4 του παρόντος υποχρεούνται, πριν αναλάβουν εργασία ή αυτοαπασχοληθούν, να υποβάλουν σχετική δήλωση φορέα ή στους φορείς από τους οποίους συνταξιοδοτούνται για κύρια σύνταξη. Στους φορείς επικουρικής ασφάλισης υποβάλλεται σχετική δήλωση από τους συνταξιούχους αναπηρίας, καθώς και από τους συνταξιούχους γήρατος, εφόσον οι τελευταίοι δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας.
Εφόσον παραληφθεί αυτή η υποχρέωση, καταλογίζεται σε βάρος του συνταξιούχου το ποσό
των συντάξεων που έλαβε κατά το χρονικό διάστημα της εργασίας του ή κατά το διάστημα που αυτοαπασχολείται και επιβάλλεται επιπλέον πρόστιμο επί του ποσού αυτού, ίσο με το νόμιμο τόκο υπερημερίας . Το καταλογιζόμενο αυτό ποσό δεν μπορεί να είναι μικρότερο από δύο (2)μηνιαίες συντάξεις ακόμη και αν το διάστημα εργασίας ή απασχόλησης είναι  μικρότερο.

6. Εξαιρέσεις:

Από τις ανωτέρω ρυθμίσεις εξαιρούνται :
α) ο επιζών των συζύγων,
β) οι συνταξιούχοι του ΟΓΑ,
γ) οι πολύτεκνοι των οποίων το ένα τουλάχιστον των τέκνων είναι ανήλικο, ή σπουδάζει σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές και έως τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας του ή είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία,
δ) τα πρόσωπα για τα οποία ισχύουν οι διατάξεις περί διακινούμενων ασφαλισμένων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και των διμερών συμβάσεων κοινωνικής ασφάλειας, ε) τα πρόσωπα που συνταξιοδοτήθηκαν με το ν. 3185/2003 (ιπτάμενοι χειριστές καθώς και ιπτάμενοι συνοδοί και φροντιστές της Ολυμπιακής Αεροπορίας και Ολυμπιακής Αεροπλοΐας) και μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους.
στ) οι συνταξιούχους του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου που παρέχουν εκπαιδευτικό έργο στη Δημόσια Εκπαίδευση, μέχρι την 31.12.2014.

7. Ισχύς:

Οι ανωτέρω ρυθμίσεις ισχύουν για όσους συνταξιούχους ανέλαβαν εργασία από τις 15.7.2010 και εφεξής. Για τους συνταξιούχους που έχουν ήδη αναλάβει εργασία ή αυτααπασχολούνται έως τις 14.7.2010 και για τους οποίους δεν ισχύει το καθεστώς του νόμου 2676/1999 (ως είχε έως τις 14.7.2010) καταλαμβάνονται από τις ανωτέρω διατάξεις από την 1η.1.2013. Για τους συνταξιούχους που έχουν ήδη αναλάβει εργασία ή  αυτοαπασχολούνται και εμπίπτουν στις ρυθμίσεις του άρθρου 63 του Ν. 2676/1999 όπως αυτό ίσχυε έως τις 14.7.2010, εφαρμόζεται το παρόν καθεστώς από 1η.1.2013.

8. Αναλογική εφαρμογή στους συνταξιούχους του Δημοσίου:

Οι διατάξεις που αφορούν την απασχόληση συνταξιούχων που αναλαμβάνουν μισθωτή εργασία (υπό 1 ως άνω), όπως ισχύουν έχουν ανάλογη εφαρμογή και στους συνταξιούχους του Δημοσίου, οι οποίοι εργάζονται εκτός του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και στους συνταξιούχους στρατιωτικούς, για τους οποίους όμως το αναφερόμενο όριο ηλικίας μειώνεται κατά δύο έτη. Στην περίπτωση των συνταξιούχων του Δημοσίου η δήλωση έναρξης της απασχόλησης υποβάλλεται στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. 

Απασχόληση συνταξιούχων (μετά την ισχύ του ν.4387/2016)

1. Συνταξιούχοι γήρατος φορέων κύριας ασφάλισης που αναλαμβάνουνμισθωτή εργασία & Συνταξιούχοι γήρατος φορέων κύριας ασφάλισης που αυτοαπασχολούνται:

Στους εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχους του Δημοσίου, καθώς και όλων των φορέων,ταμείων, κλάδων ή λογαριασμών που εντάσσονται στον Ε.Φ.Κ.Α., οι οποίοι αναλαμβάνουνεργασία ή αποκτούν ιδιότητα ή δραστηριότητα υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του Ε.Φ.Κ.Α., οι ακαθάριστες συντάξεις κύριες και επικουρικές καταβάλλονται μειωμένες σεποσοστό 60% για όσο χρόνο απασχολούνται ή διατηρούν την ιδιότητα ή την δραστηριότητα.Για το διάστημα αυτό καταβάλλονται οι ασφαλιστικές εισφορές για τον απασχολούμενο συνταξιούχο, κατά τα ειδικότερα προβλεπόμενα στις οικείες διατάξεις του παρόντος νόμου.

2. Συνταξιούχοι γήρατος φορέων Δημοσίου και γενικής Κυβέρνησης

Ειδικά, στην περίπτωση που οι συνταξιούχοι αναλαμβάνουν εργασία ή αποκτούν δραστηριότητα σε φορείς της γενικής Κυβέρνησης, η καταβολή της σύνταξής ή των συντάξεών τους, κύριων και επικουρικών αναστέλλεται για όσο χρόνο διαρκεί η παροχή της εργασίας τους ή των υπηρεσιών τους ή η δραστηριότητά τους.
Για την προσαύξηση της επικουρικής σύνταξης και του ανταποδοτικού μέρους της κύριαςσύνταξης των ανωτέρω συνταξιούχων εφαρμόζονται αναλογικά οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 30 του ν.4387/2016.
Ο συνταξιούχος που αναλαμβάνει εργασία ή αυταπασχολείται μπορεί να αξιοποιήσει το χρόνο της ασφάλισής του κατά το χρονικό διάστημα της κατά τα ανωτέρω απασχόλησής του ή της περικοπής ή αναστολής καταβολής της σύνταξής του για την προσαύξηση της επικουρικής και του ανταποδοτικού μέρους της κύριας σύνταξης κατά 60% του ποσού που υπολογίζεται με αναλογική εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 30. 

3. Τροποποίηση ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη

Το ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη σύμφωνα με τροπολογία που ψηφίσθηκε στη Βουλή των Ελλήνων, ορίσθηκε στα 26,18 για το 2016. Έτσι πλέον τα 60 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη θα ανέλθουν στο ύψος των 1570,8 ευρώ, ενώ τα 30 στο ποσό των 785,4 ευρω (από 1.007,10).

4. Ερμηνευτικές διατάξεις εγκυκλίου Υπουργείου Κοινωνικής Ασφάλισης ν. 4387/2016 

- Δεν περικόπτεται η σύνταξη των συνταξιούχων από 1/1/2017 του πρώην ΟΓΑ που συνεχίζουν να ασκούν αγροτική δραστηριότητα για την οποία υφίσταται υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ. Το νέο πλαίσιο του Ν. 4387/16 θα ισχύσει για όσους συνταξιοδοτηθούν από την 1η Ιανουαρίου 2025.
- Δεν περικόπτεται η σύνταξη των συνταξιούχων, μέχρι 12/05/2016, των λοιπών πρώην φορέων κύριας ασφάλισης ή του Δημοσίου που αποκτούν εισόδημα από άσκηση αγροτικής δραστηριότητας.
- Δεν περικόπτεται η σύνταξη των συνταξιούχων πρώην φορέων κύριας ασφάλισης ή του Δημοσίου, μετά την 13η Μαΐου 2016, που αποκτούν ετήσιο εισόδημα από άσκηση αγροτικής δραστηριότητας ύψους έως τις 4.923,12 ευρώ. Το ελάχιστο ασφαλιστέο μηνιαίο εισόδημα των 410,26 ευρώ (4.923,12 ευρώ σε ετήσια βάση) που ισχύει για τους αγρότες, τίθεται ως όριο για τη διατήρηση της αγροτικής περιουσίας και δεν θεωρείται ως «επανένταξη» στην αγορά εργασίας.
- Δεν περικόπτονται, επίσης, οι συντάξεις των συνταξιούχων που λαμβάνουν αμοιβές από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή άλλα συγγενικά δικαιώματα ούτε και οι συντάξεις των συνταξιούχων για αμοιβές που δεν υπόκεινται, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, σε  ασφαλιστικές εισφορές ή λαμβάνουν αποδοχές για τις οποίες υφίσταται δυνατότητα  παραίτησης και παραιτούνται του δικαιώματος
Επιπλέον:
- Εφόσον δεν υπάρχει απασχόληση ολόκληρο τον μήνα, οι περιορισμοί του νόμου (περικοπή κατά 60% ή αναστολή καταβολής της σύνταξης) εφαρμόζονται μόνο για το  διάστημα που αντιστοιχεί στις ημέρες κατά τις οποίες απασχολείται και ασφαλίζεται ο  συνταξιούχος.
- Ο χρόνος ασφάλισης των απασχολούμενων συνταξιούχων αξιοποιείται για την  προσαύξηση του ανταποδοτικού μέρους της κύριας σύνταξης. Το ύψος της προσαύξησης υπολογίζεται γικάθε έτος απασχόλησης με ετήσιο συντελεστή αναπλήρωσης 0,075% για κάθε μία ποσοστιαία μονάδα επιπλέον εισφοράς. Δικαίωμα προσαύξησης της σύνταξης δίνεται και σε συνταξιούχους που έχουν λάβει σύνταξη, πριν από την εφαρμογή του Ν. 4387/16 και απασχολούνται από τις 13 Μαΐου 2016 και μετά.
- Καταργείται για τους αυτοαπασχολούμενους συνταξιούχους η υποχρέωση καταβολής προσαυξημένων κατά 50% ασφαλιστικών εισφορών.

5. Λοιπές αποσαφηνίσεις

Η περικοπή σύνταξης στο νόμο 4387/2016 προβλέπεται εφόσον προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ για την αναληφθείσα εργασία. Οπότε για δραστηριότητα για την οποία δεν προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ, δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της περικοπής, ακόμη και εάν από την ασκούμενη επαγγελματική δραστηριότητα προκύπτει εισόδημα. π.χ. τετοιες περιπτώσεις θα μπορούσε να ήταν η συγγραφή ενος βιβλίου επ' αμοιβή, η αποζημίωση ως μέλους ΔΣ ΝΠΔΔ , τα μέλη-μέτοχοι μιας ΙΚΕ ή ΚΟΙΝΣΕΠ, οι αφανείς εταίροι επιχειρήσεων, οι μέτοχοι ΑΕ εισηγμένων στο χρηματιστηριο, κάποια πρόσωπα που εντασσονται σε προγενέστερες διαταξεις νόμων υποχρεωτικής ασφαλισης σε οικειους ασφαλιστικους φορέις, εικαστικοί καλλιτέχνες μέλη εικαστικού επιμελητηρίου Ελλάδας, όσοι υπάγονται σε διαδικασία προαιρετικής ασφάλισης φυσικό πρόσωπο που συνδέεται με σχέση μίσθωσης έργου με φορέα εκτέλεσης ερευνητικού έργου το οποίο  χρηματοδοτείται ή επιχορηγείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εφόσον το εισόδημά του φορολογείται στην πηγή κλπ 

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ
ΕΡΓΑΤΟΛΟΓΟΣ - ΟΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΟΥ Ε.Α.Α.

ΠΗΓΗ: Θαλασσινοί Απόηχοι ΜΑΪ-ΙΟΥΝ 2018